سرقت علمى چيست؟
سرقت علمى يعنى به كار بردن كلام مكتوب يا شفاهى ديگران بدون ذكر منبع.
يكى از تناقض هاى توليد نوشته تحقيقى آن است كه از ما مى خواهند نوشته هاى متخصصان و صاحب نظران را بخوانيم و به آنها ارجاع دهيم. در عين حال انتظار دارند نوشته مان "اصيل" باشد. بيشتر تكليف هاى دانشجويى در مقطع كارشناسى برپايه اطلاعات و سخن و انديشه هاى ديگران تهيه مى شود. اصولاً تحقيق كتابخانه اى مستلزم بهره بردارى از آثار ديگران، اعم از نوشته يا ساير رسانه ها است.
نوشتن اصيل در مقطع كارشناسى انتخاب، تنظيم، خلاصه سازى، و تفسير گفته هاى ديگران است. بنابراين، بسيار اهميت دارد كه بدانيم چطور بايد به آثارى كه از آنها در كار خود استفاده مى كنيم، ارجاع دهيم. منظور ازارجاع دادن آن است كه به وضوح و با دقت و به طرز صحيح دِين خود را به ديگران اعلام كنيم.
شكل هاى رايج سرقت علمى
1) كپى كردن از روى كتاب و مقاله ديگران و ارائه آن به عنوان نوشته خود بدون ذكر منبع؛
2) كپى كردن و بريدن و چسباندن بخش هايى از يك فايل كامپيوترى به هم و ارائه آن به عنوان كارخود؛
3) استفاده از كلام ديگران و ارائة آن به عنوان كار خود؛
4) خريدن و برداشتن با اجازه يا بى اجازة اثر ديگرى و ارائه آن به عنوان اثر خود؛
5) استفاده از فكر و نظر ديگران و عرضه آنها به طورى كه گويى فكر و نظر خود شما است (اگر نظرات ديگران را با كلمات خودمان هم بيان كنيم و منبع آن را ذكر نكنيم باز مرتكب سرقت علمى شده ايم)؛
6) نقل كلمه به كلمه از يك منبع بدون استفاده از علامت نقل قول مستقيم ( « » ) سرقت علمى است. استفاده كلمه به كلمه از نوشته ديگران، حتى با ذكر منبع، اين تصور را به وجود مى آورد كه آن فكر يا نظر يا اطلاعات از منبع ذكر شده آمده است، اما جمله بندى و كلمه ها متعلق به شما است؛
7) اتكاى بيش از حد برآثار ديگران: از آثار ديگران نقل قول هاى طولانى مكرر در نوشته خود نياوريد. زياد بودن نقل قول هاى مستقيم ( حتى در گيومه ( « ») و ذكر مأخذ، موجب مى شود كه حرف اصلى را درنوشته شما ديگران بزنند. نتيجه آنكه سهم شما در نوشته كم مى شود. بيشتر از كلمات خود استفاده كنيد و كمتر به نقل قول بپردازيد.
سرقت علمى و اينترنت
اينترنت منبع مهمى براى به دست آوردن اطلاعات به منظور نوشتن تكليف هاى درسى دانشجويان است. اما آسان بودن استفاده و در دسترس بودن دليل نمى شود كه از اينترنت هر طور كه مى خواهيد استفاده كنيد. به مطالبى كه از اينترنت مى گيريم نيز بايد به شكل مناسب ارجاع دهيم.
براى پرهيز از سرقت علمى چه بايد كرد؟
نخست بايد بدانيم سرقت علمى چيست؟ در آغاز گفتيم كه سرقت علمى به معناى به كار بردن كلمات و افكار ديگران و ارائه آنها به نحوى است كه گويى از آن خود ما هستند. بسيارى دانشجويان به عمد مرتكب سرقت علمى نمى شوند؛ بلكه علت آن است كه نمى دانند چگونه بايد از آثار ديگران در نوشته خود استفاده كنند. يادداشت بردارى بى ضابطه و بريدن و چسباندن از منابع الكترونيك دو عامل اصلى ارتكاب اين خلاف است. به هرحال سرقت علمى چه عمداً و چه سهواً ، جرم است.
چگونگى ارجاع به منابع را ياد بگيريم
ارجاع غيرصحيح - و از آن بدتر – ارجاع ندادن به منبع مى تواند سرقت علمى تلقى شود. مقاله تحقيقى شما اگر ارجاع نداشته باشد، به معناى آن است كه همة آن از خودتان است.
ارجاع دادن به منظور ارائه شواهد براى سخنان و ادعاهائى است كه در مقاله خود مطرح كرده ايد. ما با ارجاع به آثار كارشناسان و صاحبنظران نشان مى دهيم كه در تهيه مقالة خود مطالعه و تحقيق كرده ايم. همچنين با ارجاع دادن حق و حرمت كسانى را كه از كلام و نظراتشان استفاده كرده ايم، مى گزاريم. ارجاع بايد همواره دقيق باشد به طورى كه خواننده نوشتة ما بتواند به سهولت منبع اطلاعات ما را وارسى كند. بهترين راه براى اطمينان از دقيق بودن ارجاع هايمان آن است كه به هنگام مطالعه و تحقيق در منابع، به يادداشت بردارى منظم بپردازيم.
شيوه هاى ارجاع فراوان است. كتاب ها و شيوه نامه هاى مختلف به منظور تهيه ارجاع براى انواع منابع اطلاعاتي، از قبيل كتاب، مقاله، نوشته هاى روزنامه ها، گزارش هاى راديو– تلويزيون ، سايت هاى اينترنتى و ... وجود دارد. كافى است يكى از اين شيوه ها را برگزينيم و در رعايت آن همواره كوشا باشيم و از نايكدستى بپرهيزيم. در اينجا يك شيوه نامه را معرفى مى كنيم. اما شما مى توانيد در انتخاب شيوه هاى مطلوب تر با استاد خود مشورت كنيد.
متاسفانه این متن یک سرقت علمی ست
علی جباری دکتری مدیریت آموزشی